QTO - Mã số vùng trồng (MSVT) được cấp cho vùng sản xuất nông sản để bảo đảm truy xuất nguồn gốc, kiểm soát chất lượng sản phẩm, tuân thủ yêu cầu của thị trường nhập khẩu và xây dựng thương hiệu uy tín. Thời gian qua, tỉnh đã tập trung thực hiện cấp MSVT cho các loại cây trồng chủ lực của tỉnh nhằm hướng đến mục tiêu kiểm soát hiệu quả quy trình từ sản xuất đến truy xuất nguồn gốc trên thị trường và gia tăng giá trị nông sản.

Nhận dạng vùng trồng nông sản

MSVT là mã định danh quan trọng được cấp cho một vùng trồng trọt cụ thể, cho phép theo dõi và kiểm soát tình hình sản xuất, chất lượng nông sản và truy xuất nguồn gốc. Mã này chứa đựng hệ thống thông tin đầy đủ về vị trí địa lý, loại cây trồng, quy trình canh tác và lịch sử sản xuất, giúp cơ quan chức năng và người tiêu dùng có thể xác định rõ ràng nguồn gốc và điều kiện sản xuất của nông sản, bảo đảm đáp ứng nghiêm ngặt các yêu cầu của thị trường.

Đến nay, tỉnh đã có 69 vùng trồng được cấp MSVT với tổng diện tích trên 3.300ha. Các cây trồng chủ lực, như: Lúa có 35 MSVT (gồm 33 MSVT nội địa có diện tích hơn 510ha, 2 MSVT xuất khẩu có diện tích hơn 37ha); chuối có 10 MSVT xuất khẩu với diện tích hơn 2.300ha, 1 MSVT nội địa kết hợp mít, mắc ca có diện tích 532ha; hồ tiêu có 4 MSVT nội địa với diện tích 75ha. Các loại cây trồng khác như dưa hấu, thanh long, đậu xanh, an xoa, sen, sả, cây dược liệu, cam, bưởi... cũng được cấp từ 1-3 MSVT. Ngoài ra, có 2 cơ sở đóng gói (CSĐG) xuất khẩu đã được Trung Quốc cấp mã, phục vụ đóng gói cho sản phẩm chuối tại khu vực phía Tây Nam của tỉnh. Đây là minh chứng cho việc chuỗi sản xuất của Quảng Trị đã đạt đến tiêu chuẩn quốc tế.

Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật Hồ Khắc Minh cho biết: Thực tiễn tại Quảng Trị cho thấy, MSVT không chỉ là một thủ tục hành chính, mà là giải pháp quan trọng để nâng tầm và định vị nông sản. Quá trình xây dựng và duy trì MSVT buộc nông dân phải thay đổi triệt để tư duy sản xuất, chuyển từ thói quen canh tác truyền thống sang tuân thủ nghiêm ngặt quy trình kỹ thuật, coi trọng tính minh bạch và bảo đảm an toàn thực phẩm. Đây chính là bước đi tiên quyết để nông sản Quảng Trị có thể cạnh tranh sòng phẳng trên thị trường quốc tế.

“Mở cửa” cho nông sản ra thế giới

Việc cấp MSVT là chiến lược trọng tâm nhằm đưa nông sản của tỉnh vươn ra thị trường quốc tế một cách bền vững. Khu vực biên giới phía Nam của tỉnh hiện có khoảng 3.050ha chuối, trong đó gần 2.920ha đã cho thu hoạch. Phần lớn diện tích trồng chuối tại khu vực này đã được tổ chức và quản lý các MSVT xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc theo tiêu chuẩn sản xuất an toàn.

Trong đó, các vùng trọng điểm được cấp MSVT là vùng trồng chuối Cổ Thành với gần 570ha, Xi Núc 137ha, Xy 480ha, Thuận 190ha, Tân Thuận 150ha, A Rông-Kỳ Nơi 37ha, Ka Tăng 25ha... Việc gắn mã số và cam kết sản xuất an toàn đã tạo nên một chuỗi cung ứng minh bạch, giải quyết vấn đề truy xuất nguồn gốc, góp phần giúp sản phẩm chuối Quảng Trị chinh phục thị trường Trung Quốc, Thái Lan.

Một số nông sản khác như lúa, hồ tiêu, các sản phẩm dược liệu chế biến từ vùng trồng được cấp mã số cũng đang tích cực sử dụng MSVT để tìm kiếm cơ hội ở những thị trường có yêu cầu cao, như: Trung Quốc, Thái Lan, châu Âu...

Giám đốc Hợp tác xã (HTX) Nông sản hữu cơ Gio Linh Nguyễn Giang chia sẻ: Năm 2018, HTX Nông sản hữu cơ Gio Linh đã được cấp MSVT phục vụ xuất khẩu vào thị trường châu Âu cho 25ha lúa sản xuất theo tiêu chuẩn hữu cơ Việt Nam tại vùng trồng lúa Phước Thị. Những nỗ lực tuân thủ nghiêm ngặt quy trình của MSVT đã mang lại kết quả cụ thể trong xuất khẩu. Năm 2023, HTX đã thực hiện thành công 2 chuyến xuất khẩu sang các thị trường Bỉ, Đức và Cộng hòa Séc với tổng sản lượng 15 tấn. Năm 2024, HTX đã xuất khẩu 3 tấn gạo hữu cơ sang Trung Quốc để chào hàng, mở rộng mạng lưới đối tác.

Mặc dù Sở Nông nghiệp và Môi trường (NN-MT) đã tăng cường tuyên truyền, hướng dẫn và tích cực hỗ trợ các cơ sở sản xuất trong việc phát triển vùng trồng, tuy nhiên, quá trình triển khai phát triển MSVT vẫn gặp không ít "điểm nghẽn" cần tháo gỡ.

Mã số vùng trồng mang lại nhiều lợi ích thiết thực cho nông dân, giúp các hộ sản xuất quản lý được diện tích, chuẩn hóa quá trình chăm sóc, hỗ trợ cảnh báo tình hình dịch bệnh, lên kế hoạch chăm sóc chi tiết và ước lượng năng suất chính xác.

Phó Giám đốc Sở NN-MT Nguyễn Hồng Phương cho biết: Sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh vẫn còn nhỏ lẻ, manh mún, chưa có nhiều vùng sản xuất quy mô tập trung theo yêu cầu của nước nhập khẩu. Dù MSVT đã được cấp nhưng việc duy trì ranh giới vật lý và quy trình kỹ thuật đồng nhất trong vùng trồng rộng lớn lại được chia nhỏ bởi nhiều hộ dân nên đòi hỏi nguồn lực giám sát rất lớn.

Bên cạnh đó, khả năng ứng dụng công nghệ và sự tuân thủ quy trình của người dân còn nhiều hạn chế. Việc yêu cầu nông dân ghi chép nhật ký đồng ruộng điện tử vẫn còn gặp khó khăn, đặc biệt đối với các hộ lớn tuổi. Vấn đề nguồn lực và chi phí ban đầu cho việc xây dựng và duy trì hệ thống quản lý đôi khi vượt quá khả năng của các HTX quy mô nhỏ và nông dân.

Thời gian tới, để mở rộng các vùng trồng được cấp MSVT, Sở NN-MT tiếp tục thực hiện công tác tuyên truyền, hướng dẫn cho các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân các quy định về cấp MSVT, CSĐG; phối hợp và hỗ trợ các địa phương trong việc khảo sát, xây dựng kế hoạch phát triển vùng trồng, CSĐG trên cơ sở thực tế, đặc thù và nhu cầu của từng địa phương.

Cùng với đó, ngành sẽ tăng cường áp dụng công nghệ thông tin để quản lý cơ sở dữ liệu về vùng trồng và CSĐG, bảo đảm sử dụng dữ liệu hiệu quả và truy xuất nguồn gốc nhanh chóng, minh bạch; hướng dẫn, tiếp nhận và kiểm tra rà soát thủ tục hồ sơ đăng ký MSVT, CSĐG theo quy định; đồng thời tăng cường thanh tra, kiểm tra việc quản lý, sử dụng MSVT, CSĐG bảo đảm duy trì, đáp ứng các quy định kiểm dịch thực vật và an toàn thực phẩm sau khi được cấp.

T.Hoa - N.Lan